Tham khảo Người_hiện_đại_châu_Âu_sơ_khai

  1. ↑ Harvati, K.; và đồng nghiệp (2019). “Apidima Cave fossils provide earliest evidence of Homo sapiens in Eurasia”. Nature. 571 (7766): 500–504. doi:10.1038/s41586-019-1376-z. PMID 31292546. S2CID 195873640.
  2. ↑ de Lumley, M.-A.; Guipert, G.; de Lumley, H.; Protopapa, N.; Pitsios, T. (2020). “Apidima 1 and Apidima 2: Two anteneandertal skulls in the Peloponnese, Greece”. L'Anthropologie. 124 (1): 102743. doi:10.1016/j.anthro.2019.102743. S2CID 216449347.
  3. 1 2 3 4
  4. ↑ Slimak, L.; Zanolli, C.; Higham, T.; và đồng nghiệp (2022). “Modern human incursion into Neanderthal territories 54,000 years ago at Mandrin, France”. Science Advances. 8 (6): eabj9496. Bibcode:2022SciA....8J9496S. doi:10.1126/sciadv.abj9496. PMC 8827661. PMID 35138885.
  5. ↑ Hoffecker, J. F. (2009). “The spread of modern humans in Europe”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 106 (38): 16040–16045. Bibcode:2009PNAS..10616040H. doi:10.1073/pnas.0903446106. PMC 2752585. PMID 19571003.
  6. ↑ Hublin, J.-J.; Sirakov, N.; và đồng nghiệp (2020). “Initial Upper Palaeolithic Homo sapiens from Bacho Kiro Cave, Bulgaria” (PDF). Nature. 581 (7808): 299–302. Bibcode:2020Natur.581..299H. doi:10.1038/s41586-020-2259-z. hdl:11585/770553. PMID 32433609. S2CID 218592678.
  7. ↑ Benazzi, S.; Douka, K.; Fornai, C.; Bauer, C.C.; Kullmer, O.; Svoboda, J.Í.; Pap, I.; Mallegni, F.; Bayle, P.; Coquerelle, M.; Condemi, S.; Ronchitelli, A.; Harvati, K.; Weber, G.W. (2011). “Early dispersal of modern humans in Europe and implications for Neanderthal behaviour”. Nature. 479 (7374): 525–528. Bibcode:2011Natur.479..525B. doi:10.1038/nature10617. PMID 22048311. S2CID 205226924.
  8. ↑ Higham, T.; Compton, T.; Stringer, C.; Jacobi, R.; Shapiro, B.; Trinkaus, E.; Chandler, B.; Gröning, F.; Collins, C.; Hillson, S.; O'Higgins, P.; Fitzgerald, C.; Fagan, M. (2011). “The earliest evidence for anatomically modern humans in northwestern Europe”. Nature. 479 (7374): 521–524. Bibcode:2011Natur.479..521H. doi:10.1038/nature10484. PMID 22048314. S2CID 4374023.
  9. ↑ Douka, Katerina; Grimaldi, Stefano; Boschian, Giovanni; Angiolo; Higham, Thomas F. G. (2012). “A new chronostratigraphic framework for the Upper Palaeolithic of Riparo Mochi (Italy)”. Journal of Human Evolution. 62 (2): 286–299. doi:10.1016/j.jhevol.2011.11.009. PMID 22189428.
  10. ↑ Hoffecker, J. F. (1 tháng 7 năm 2009). “The spread of modern humans in Europe”. PNAS. 106 (38): 16040–16045. Bibcode:2009PNAS..10616040H. doi:10.1073/pnas.0903446106. PMC 2752585. PMID 19571003.
  11. ↑ Higham, T.; Douka, K.; Wood, R.; và đồng nghiệp (2014). “The timing and spatiotemporal patterning of Neanderthal disappearance”. Nature. 512 (7514): 306–309. Bibcode:2014Natur.512..306H. doi:10.1038/nature13621. hdl:1885/75138. PMID 25143113. S2CID 205239973.
  12. 1 2 Henry-Gambier, D. (2002). “The Cro-Magnon Human Remains (Les Eyzies-de-Tayac, Dordogne): New information on their chronological position and cultural attribution”. Bulletins et mémoires de la Sociétéd'Anthropologie de Paris. 14 (1–2).
  13. 1 2 Svoboda, J. (2007). “The Gravettian on the Middle Danube”. Paleo (19): 204. doi:10.4000/paleo.607.
  14. 1 2 3 4
  15. ↑ Bicho, N.; Cascalheira, J.; Gonçalves, C. (2017). “Early Upper Paleolithic colonization across Europe: Time and mode of the Gravettian diffusion”. PLOS ONE. 12 (5): e0178506. Bibcode:2017PLoSO..1278506B. doi:10.1371/journal.pone.0178506. PMC 5443572. PMID 28542642.
  16. ↑ Péan, S.; Puaud, S.; và đồng nghiệp (2013). “The Middle to Upper Paleolithic Sequence of Buran-Kaya III (Crimea, Ukraine): New Stratigraphic, Paleoenvironmental, and Chronological Results”. Radiocarbon. 55 (2–3). doi:10.2458/azu_js_rc.55.16379.
  17. ↑ Banks, W. E.; d'Errico, F.; Peterson, A. T.; Vanhaeren, M. (2008). “Human ecological niches and ranges during the LGM in Europe derived from an application of eco-cultural niche modeling” (PDF). Journal of Archaeological Science. 35 (2): 481–491. doi:10.1016/j.jas.2007.05.011. S2CID 53573967.
  18. 1 2 Holzkämper, J.; Kretschmer, I.; Maier, A.; và đồng nghiệp (2013). “The Upper-Late Palaeolithic Transition in Western Central Europe. Typology, Technology, Environment and Demography” (PDF). Archäologische Informationen. 36: 161–162.
  19. ↑ Kitagawa, K.; Julien, M.-A.; Krotova, O.; và đồng nghiệp (2017). “Glacial and post-glacial adaptations of hunter-gatherers: Investigating the late Upper Paleolithic and Mesolithic subsistence strategies in the southern steppe of Eastern Europe”. Quaternary International. 465 (2018): 192–209. doi:10.1016/j.quaint.2017.01.005. S2CID 134255621.
  20. 1 2 Lazaridis, I.; Patterson, N.; và đồng nghiệp (2014). “Ancient human genomes suggest three ancestral populations for present-day Europeans”. Nature. 513 (7518): 409–413. arXiv:1312.6639. Bibcode:2014Natur.513..409L. doi:10.1038/nature13673. PMC 4170574. PMID 25230663.
  21. ↑ Lipson (2017). “Parallel palaeogenomic transects reveal complex genetic history of early European farmers”. Nature. 551 (7680): 368–72. Bibcode:2017Natur.551..368L. doi:10.1038/nature24476. PMC 5973800. PMID 29144465.
  22. ↑ Haak, W.; Lazaridis, I.; và đồng nghiệp (2015). “Massive migration from the steppe was a source for Indo-European languages in Europe”. Nature. 522 (7555): 207–211. arXiv:1502.02783. Bibcode:2015Natur.522..207H. doi:10.1038/nature14317. PMC 5048219. PMID 25731166.
  23. 1 2 “Knowing ourselves”. Nature Ecology and Evolution. 2 (10): 1517–1518. 2018. doi:10.1038/s41559-018-0675-3. PMID 30201965. S2CID 52180259.
  24. ↑ Lartet, L. (1868). “Une sépulture des troglodytes du Périgord (crânes des Eyzies)” [Một huyệt mộ của các cư dân hang động ở Périgord (sọ Les Eyzies)]. Bulletins et Mémoires de la Société d'Anthropologie de Paris (bằng tiếng Pháp). 3: 335–349. doi:10.3406/bmsap.1868.9547. S2CID 88373270.
  25. ↑ North, F. J. (1942). “Paviland cave, the "Red Lady", the Deluge, and William Buckland”. Annals of Science. 5 (2): 91–128. doi:10.1080/00033794200201391.
  26. 1 2 3 4 5 6 McMahon, R. (2016). The Races of Europe: Construction of National Identities in the Social Sciences, 1839-1939. Palgrave Macmillan. doi:10.1057/978-1-137-31846-6. ISBN 978-1-137-31846-6.
  27. ↑ Notton, D. G.; Stringer, C. B. (2010). “Who is the type of Homo sapiens?”. International Commission on Zoological Nomenclature. Chú thích journal cần |journal= (trợ giúp)
  28. 1 2 3 4 Romeo, L. (1979). Ecce Homo!: A Lexicon of Man. John Benjamins Publishing. ISBN 978-90-272-2006-6.
  29. 1 2 Formicola, V.; Giannecchini, M. (1998). “Evolutionary trends of stature in Upper Paleolithic and Mesolithic Europe”. Journal of Human Evolution. 36 (3): 319–333. doi:10.1006/jhev.1998.0270. PMID 10074386.
  30. 1 2
  31. ↑ Balzeau, A.; Grimaud-Hervé, D.; Detroit, F.; Holloway, R. L. (2013). “First description of the Cro-Magnon 1 endocast and study of brain variation and evolution in anatomically modern Homo sapiens”. Bulletins et Mémoires de la Société d anthropologie de Paris. 25 (1–2): 11–12. doi:10.1007/s13219-012-0069-z. S2CID 14675512.
  32. ↑ Lieberman, D. E. (1998). “Sphenoid shortening and the evolution of modern human cranial shape”. Nature. 393 (6681): 158–162. Bibcode:1998Natur.393..158L. doi:10.1038/30227. PMID 9603517. S2CID 4409749.
  33. ↑ Haviland, W. A.; Prins, H. E L.; Walrath, D.; McBride, B. (2010). Anthropology: The Human Challenge. Cengage Learning. tr. 204–205, 212. ISBN 978-0-495-81084-1. tr. 204-205: "Conversely, the earliest anatomically modern human skulls from Europe often exhibit features reminiscent of Neanderthals (see Chapter 7). In addition, some typical Neanderthal features are found in diverse living populations such as Bushmen from Southern Africa, Finns and Saami from Scandinavia, and aborigines from Australia."
    ["Trái lại, sọ người hiện đại về mặt giải phẫu sớm nhất tại châu Âu thường biểu hiện các đặc điểm giống người Neanderthal (xem Chương 7). Hơn nữa, một số đặc điểm Neanderthal điển hình có thể được tìm thấy ở nhiều quần thể còn sống ngày nay như Bushmen ở Nam Phi, Phần Lan và Saami ở Scandinavia, và thổ dân Úc."]
  34. ↑ Trinkaus, E. (2007). “European early modern humans and the fate of the Neandertals”. Proceedings of the National Academy of Sciences. 104 (18): 7367–7372. Bibcode:2007PNAS..104.7367T. doi:10.1073/pnas.0702214104. PMC 1863481. PMID 17452632.
  35. ↑
  36. ↑ Allentoft, M. E.; Sikora, M. (2015). “Population genomics of Bronze Age Eurasia”. Nature. 522 (7, 555): 167–172. Bibcode:2015Natur.522..167A. doi:10.1038/nature14507. PMID 26062507. S2CID 4399103.
  37. 1 2 Beleza, S.; và đồng nghiệp (2012). “The Timing of Pigmentation Lightening in Europeans”. Molecular Biology and Evolution. 30: 24–35. doi:10.1093/molbev/mss207. PMC 3525146. PMID 22923467.
  38. ↑ Eiberg, H.; Troelson, J.; và đồng nghiệp (2008). “Blue eye color in humans may be caused by a perfectly associated founder mutation in a regulatory element located within the HERC2 gene inhibiting OCA2 expression”. Human Genetics. 123 (2): 177–188. doi:10.1007/s00439-007-0460-x. PMID 18172690. S2CID 9886658.
  39. ↑ Jones, E.R. (2015). “Upper Palaeolithic genomes reveal deep roots of modern Eurasians”. Nature Communications. 6: 8912. Bibcode:2015NatCo...6.8912J. doi:10.1038/ncomms9912. PMC 4660371. PMID 26567969.
  40. ↑ Posth, Cosimo; và đồng nghiệp (4 tháng 7 năm 2017). “Deeply divergent archaic mitochondrial genome provides lower time boundary for African gene flow into Neanderthals”. Nature Communications. 8: 16046. Bibcode:2017NatCo...816046P. doi:10.1038/ncomms16046. PMC 5500885. PMID 28675384.
  41. ↑ Soares, P.; và đồng nghiệp (2011). “The Expansion of mtDNA Haplogroup L3 within and out of Africa”. Molecular Biology and Evolution. 29 (3): 915–927. doi:10.1093/molbev/msr245. PMID 22096215.
  42. ↑ Higham, Thomas F. G.; Wesselingh, Frank P.; Hedges, Robert E. M.; Bergman, Christopher A.; Douka, Katerina (11 tháng 9 năm 2013). “Chronology of Ksar Akil (Lebanon) and Implications for the Colonization of Europe by Anatomically Modern Humans”. PLOS ONE (bằng tiếng Anh). 8 (9): e72931. Bibcode:2013PLoSO...872931D. doi:10.1371/journal.pone.0072931. ISSN 1932-6203. PMC 3770606. PMID 24039825.
  43. ↑ Maca-Meyer N, González AM, Larruga JM, Flores C, Cabrera VM (2001). “Major genomic mitochondrial lineages delineate early human expansions”. BMC Genet. 2: 13. doi:10.1186/1471-2156-2-13. PMC 55343. PMID 11553319.
  44. ↑ Bar-Yosef, O. (2002). “The Upper Paleolithic Revolution”. Annual Review of Anthropology. 31: 363–369. doi:10.1146/annurev.anthro.31.040402.085416. JSTOR 4132885.
  45. ↑ Bar-Yosef, O & Zilhão, J (eds) 2002: Towards a definition of the Aurignacian. Biên bản lưu của Hội nghị chuyên đề tổ chức tại Lisbon, Bồ Đào Nha, ngày 25–30 tháng 6. Trabalhos de Arqueologia số 45. tr. 381 PDF
  46. ↑
  47. ↑ Sterling, K. (2014). “Man the Hunter, Woman the Gatherer? The Impact of Gender Studies on Hunter-Gatherer Research (A Retrospective)”. The Oxford Handbook of the Archaeology and Anthropology of Hunter-Gatherers. Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199551224.013.032. ISBN 978-0-19-955122-4.
Phân loại
(Hominini)
Tổ tiên
chung
gần nhất
Cận tông
Australopithecina
Ardipithecus
Australopithecus
Paranthropus
Người và
người
sơ khai
(Homo)
Người
sơ khai
Homo
erectus
Người
cổ xưa
Người
hiện đại
Homo
sapiens
Tổ tiên
Mô hình
giả thuyết
Tổng quan
Cụ thể
Theo
chủ đề
Nguồn gốc
người
hiện đại
Niên biểu
Khác

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Người_hiện_đại_châu_Âu_sơ_khai https://zenodo.org/record/6646855 https://api.semanticscholar.org/CorpusID:195873640 https://api.semanticscholar.org/CorpusID:216449347 https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2022SciA....8J94... https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011Natur.479..5... https://api.semanticscholar.org/CorpusID:205226924 https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011Natur.479..5... https://api.semanticscholar.org/CorpusID:4374023 https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009PNAS..106160... https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2014Natur.512..3...